bewijs is daar één van. Burgers omarmen diverse
gezondheidclaims, adviezen en producten.’ Ze legt
uit dat het ermee te maken heeft dat voeding
simpelweg op verschillende manieren ‘goed’ kan zijn.
Eten heeft ook symbolische betekenissen. ‘Om de
voedingspraktijk te begrijpen, is het belangrijk ook
de symbolische betekenissen van voeding te
onderzoeken. De professional moet wat dat betreft
de nodige souplesse hebben. Want de houding ‘ik
heb de waarheid in pacht’, dat kan niet meer en het
werkt niet.’
Naïef geloof
Maar zegt Horstman, mensen hebben wel steun
nodig. ‘Je moet een relatie aangaan met iemand, een
soort helpende houding uitstralen. Consumenten
komen op heel veel manieren in contact met
informatie over het onderwerp, dat moet je
accepteren. Door de bank genomen geldt voor veel
gezondheidszorgprofessionals dat ze geloven dat
mensen de richtlijnen moeten gaan volgen. Dat is
een naïef geloof in het effect van wetenschappelijke
kennis. Richtlijnen zijn doorgaans al een algemeen
gemiddelde en daarnaast heeft de consument eigen
opvattingen over wat gezond is. Mensen maken hun
eigen recept hoe ze willen leven.’ Uit onderzoek van
Horstman bleek dat mensen die helemaal niet
afkerig stonden tegenover wetenschappelijke
‘Het beste advies van de oude Grieken
– matig met alles –
is nog steeds een valide advies.’
Nieuwe adviezen zijn niet heilig
|15
Suiker in perspectief, maart 2015
aanbevelingen, die adviezen toch niet vertaalden
naar handelingen die preventiewerkers verwachtten.
‘Ze stonden zichzelf – terwijl ze probeerden gezond
te gaan leven – expliciet gewoonten toe die ze zelf
ongezond noemden. Ze gunden zichzelf imperfectie.’
Eten is een soort obsessie
Menselijk handelen wordt niet alleen geleid door
kennis, maar gaat bijvoorbeeld ook over waarden,
emoties, sociale verwachtingen en gewoontes. Het
advies van Horstman aan professionals: ‘Verbreed je
blik en verabsoluteer niet de kennisnormen van je
vak. Je bent een helpende. Dat houdt in dat
richtlijnen over gezond eten zich moeten richten
naar het leven en niet andersom. Zouden
voedingswetenschappers de gewoonten waaraan we
zijn gehecht niet méér moeten waarderen?’
Horstman brengt tot slot het huidige karakter van
onze eetcultuur nog onder de aandacht. ‘Eten – ook
gezond eten – is in onze samenleving, als je de
kranten, tijdschriften, tv-programma’s leest en
bekijkt, een soort obsessie. Ik denk dat we nog
weinig van onze eetcultuur begrijpen. Als je met
elkaar nadenkt hoe je als veerkrachtige samenleving
die cultuur zou kunnen manoeuvreren in een andere
richting waarin eten minder een obsessie is, dan kan
dat voor zowel consumenten als professionals ruimte
geven.’
