11 / 24
NITRAAT
Bacteriën in de mond zetten nitraat (NO3)
om in nitriet (NO2). Op diverse plaatsen in
het lichaam wordt nitriet vervolgens omgezet
tot stikstofmonoxide (NO). NO heeft onder
andere effect op de bloedtoevoer naar de
spieren, de energie- en calciumhuishouding
in de spier en de contractiekracht. Nitraat-
rijke voeding zou er voor kunnen zorgen dat
er meer NO wordt gevormd wat vervolgens
tot een verbetering van sportprestaties zou
kunnen leiden. Rode bietensap bevat veel
nitraat, net zoals bladgroenten als rucola
en spinazie.
Dr. Lex Verdijk (Maastricht University, afdeling
Humane Biologie en Bewegingswetenschappen) is
hoofdonderzoeker van een vierjarig project naar
het effect van nitraatrijke voedingsmiddelen op
de prestaties van sporters en op onze gezondheid.
‘In de afgelopen maanden hebben we een positief
effect aangetoond op de prestaties van voetballers,
amateurvoetballers in dit geval, bij gebruik van
bietensap. Ze konden de herhaalde sprinttest
langer volhouden.’ Een opmerkelijk punt, vertelt hij.
Wie wel, wie niet
In het project werken Maastricht University,
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (zie ook
pagina 20), NOC*NSF, Sportcentrum Papendal,
Kenniscentrum suiker & voeding en NIZO samen.
De mogelijke effecten van nitraatgebruik worden
vanuit verschillende invalshoeken onderzocht. Dat
moet leiden tot het ontwikkelen van richtlijnen voor
nitraatgebruik (specifiek per sport) voor topsporters.
Verdijk: ‘Wat je nu ziet is dat het nitraatonderzoek
dat de afgelopen jaren vooral was gericht op
duursporters, ook wordt uitgevoerd bij andere
sporten. Er zijn bijvoorbeeld ook positieve resultaten
gemeten bij intervalsporten en zelfs bij sprinten.
Dat geeft je ook meer ideeën over het mechanisme.’
Nederlands onderzoek richtlijn nitraatgebruik topsporters
|11
Suiker in perspectief, augustus 2016
Verdijk en collega’s verzamelen nu data bij de echte
topsporters zoals bijvoorbeeld baanwielrenners,
een aantal schaatsploegen en de waterpolo-vrouwen.
‘Bij wie zorgt extra nitraat voor een positief effect
en bij wie gebeurt er weinig of niets? Dat vraagt om
grote aantallen data, maar bij topsporters gaat het per
definitie maar om heel kleine ploegen. Dat maakt
het lastig om snel tot conclusies te komen.’
Vertaling naar de topsport
Op de vraag of hij al een duidelijk advies heeft voor de
sporters antwoordt Verdijk dan ook: ‘Ik vind het nog
te vroeg. Het is duidelijk dat extra nitraat een positief
effect kan hebben, maar het is ook duidelijk dat het
niet voor iedereen geldt. We moeten weten voor wie
wel en voor wie niet, en waarom niet? Sporters
gebruiken bietensap het meest, maar andere
nitraatrijke groentedrankjes met bijvoorbeeld rucola
of spinazie hebben hetzelfde effect. De sporter moet
vooralsnog zelf vaststellen waarbij hij of zij zich
prettig voelt. Voor de vertaling naar de topsport moet
nog meer onderzoek worden gedaan.’ De komende
onderzoeksperiode is de aandacht onder andere
gericht op de relatie van nitraat en doorbloeding en
herstel, en het effect bij teamsporten met een her-
haalde sprintcapaciteit, zoals hockey, voetbal en rugby.