Suiker in perspectief editie 51 | februari 2021

“Mensen met orthorexia nervosa vluchten in de illusie van veiligheid” |11 Suiker in perspectief, februari 2021 Hoewel er nog geen officiele definitie voor is, wordt orthorexia nervosa meestal omschreven als: “ver- stoord eetgedrag dat gekenmerkt wordt door een obsessie voor een dieet dat als gezond wordt be- schouwd.” Daarbij maakt het niet uit over welk dieet het gaat. Wat orthorexia tot een stoornis maakt, is de obsessieve benadering van gezond eten, waardoor er biologische, maar vooral sociaal-emotionele schade ontstaat. Diagnostische tools Dr. Martina Valente deed onderzoek naar orthorexia nervosa aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en schreef haar proefschrift over dit onderwerp. “Het lastige van onderzoek naar orthorexia is, behalve dat er nog geen eenduidige definitie voor is, dat er geen algemeen geaccepteerde criteria zijn voor de diagno- se. Dat maakt de literatuur erover lastig te vergelij- ken. Zo kunnen we niet met zekerheid zeggen of er bepaalde groepen, naar bijvoorbeeld leeftijd of geslacht, meer of minder gevoelig zijn voor het ontwikkelen van deze eetstoornis. Wat we wel weten is dat mensen die veel met voeding bezig zijn, zoals sporters of diëtisten, een groter risico lijken te lopen op het ontwikkelen van orthorexia.” Schadelijke gevolgen Het is volgens Valente soms moeilijk vast te stellen of iemand aan orthorexia lijdt. “Er is namelijk vaak aan het uiterlijk van mensen niet te zien dat ze deze eetstoornis hebben. Het is niet per se zo dat ze veel afvallen of erg ongezond zijn. Het gaat vooral om hun obsessieve gedrag dat kwalijke gevolgen heeft voor hun sociaal-emotionele functioneren. Mensen met orthorexia schamen zich en voelen zich schuldig als ze zich niet aan hun zelfopgelegde ‘gezonde’ dieet houden. Ze vermijden bijvoorbeeld bijeenkomsten of gebeurtenissen waarbij gegeten moet worden en passen hun werk- of studietijden zo aan dat ze niet af hoeven te wijken van hun eetpatroon.” Controleren Er is vaak een onderliggende oorzaak voor het ontwikkelen van een eetstoornis, zegt de onderzoe- ker. “Mensen hebben gevoelens van depressie of onveiligheid, bijvoorbeeld na een scheiding, een verhuizing of een andere ingrijpende gebeurtenis. Ze voelen zich onmachtig en vinden in hun voeding iets dat ze kunnen controleren.” Ze vluchten dan in wat de onderzoeker noemt “de illusie van veiligheid”. Social media Orthorexia lijkt volgens de onderzoeker onlosmake- lijk verbonden met social media. “Informatie over gezonde voeding wordt steeds meer verspreid via social media. Dat is natuurlijk goed, want zeker in de huidige samenleving is aandacht voor gezond eten heel belangrijk. Helaas is niet alle informatie die op internet te vinden juist en is de berichtgeving over wat wel en niet gezond is vaak tegenstrijdig. Boven- dien krijgen mensen het gevoel dat hun gezondheid louter hun eigen verantwoordelijkheid is: iedereen kan achterhalen wat een gezonde voeding is, dus als je ongezond eet en ziek wordt, zou dat je eigen schuld zijn. Mensen die vatbaar zijn voor deze impliciete boodschap kunnen dan doorslaan en dwangmatig met hun gezondheid bezig gaan.” Valente M. “Healthy” When the pursuit of health turns into a mental disorder: the case of orthorexia nervosa. PhD Thesis. Vrije Universiteit Amsterdam, 2020.